Kreyòl
In December 2016, Laurence Jay-Rayon Ibrahim Aibo, then Director of the Center for Translation and Interpreting at Montclair State University (MSU) inquired about collaborating on Haitian Creole (Kreyòl) translations of […]
Sipleman pou Replik la, oubyen “Diskisyon kont sa yo di” ke Depite ki reprezante machann Franse yo ak mèt faktori yo bay di ke depite Sendomeng yo te sèvi ak yon bèl langaj ki te sèvi tou tankou yon fason pou bay Metwopòl la koutba. Dokiman sa a retire pwen santral la de kiltivatè kolonyal yo pou mete li sou machann Fransè rich yo, li mande pou yo mete yon regleman sevè konsènan komès ke Asanble Nasyonal la ap fè nan koloni an.
“Repons kout” depite kolonyal Sendomeng yo voye a se yon reyaksyon a yon rapò machann Franse yo te pibliye ki montre kantite grenn, pami lòt pwodwi alimantè ki nesesè pou nouri tout moun nan lanpi a.
Sa se repons depite Pwodiksyon ak Komès Lafrans yo. Repons sa a bay yon revizyon klè sou lejislasyon ki antoure dispit konsènan grenn nan 1789. Li pèmèt depite Komès yo, reprezantan konpayi agrikòl ak ekspòtatè lafrans yo, defann tèt yo kont akizasyon depite koloni yo ki di ke yo pèpetye grangou.
Presi sa a, oswa rezime, yo te voye bay komisyonè yo ke asanble nasyonal la te nomen pou y al egzaminen bezwen yo nan koloni an, eksplike ke efò sa yo se travay depite yo ak gouvènè oubyen majistra Sendomeng lan fè pou yo jwenn dispozisyon ki pi nesesè yo pou kenbe lavi yo nan plantasyon yo.
M. de Cocherel, nan rekèt ofisyel devan asanblenasyonal la nan aswè 29 mwa dawout la, deklare li pa kapab kontinye rete san li pa fè anyen pandan asanble a kontinye ap fèmen je l sou grangou ki anvayi koloni Sendomeng lan.
Desizyon konsèy deta wa a pran an anile òdonans Marquis du Chilleau a te pase nan 27 mwa me a, ki te otorize boukantay enpòtasyon sereyal ak pwovizyon etranje nan Sendomeng pou pwodwi kolonyal, eksepte kann ak kafe. Lè l entèvni nan sitiyasyon Sendomeng lan, wa Louis XVI agrave relasyon malouk ki deja ekziste ant metwopòl la ak koloni Karayib li a.
Sèlman yon lane aprè Minis Naval Fransè a, César Henri de la Luzerne te nonmen Marquis Marie-Charles du Chilleau gouvènè nan Sendomeng, Du Chilleau te propoze òdonans sa a bay kabinè lejislatif fransè a pou otorize enpòtasyon legal sereyal etranje nan Sendomeng. Se deziyèm òdonans gòvènè a te pwomilge pou li te adrese karans farin nan Sendomeng, sa ki te menase plantè yo ak lafen epi malnitrisyon.
Dokiman sa yo se de premye lèt nan yon korepondans aleretou konsènan entwodiksyon sereyal etranje nan Sendomeng ant gòvène a, Marquis du Chilleau ak entandan de Marbois, chèf an tèt administrasyon, finans ak lajistis.
Nan yon lèt adrese a Minis Lamarin Fransè a, César-Henri de la Luzerne, Marie-Charles du Chilleau, Gouvènè Jeneral Sendomeng lan, anonse plan l pou prezante yon òdonans ofisyèl ki ta pral pèmèt Sendomeng enpòte legalman farin ki soti Ozetazini. Lwa komès ki te favorize komèsan nasyon an nan defavè plantè kolonyal l yo te yon doleyans depi lontan nan Karayib la. Gouvènman franse a te bay yon soulajman lè l te elimine tarif nan tout pò yo nan lane 1780 ; men farin te rete yon monopòl nasyonal. Kriz grenn alimantè nan lane 1788 jiska 1789 la te anflame kesyon sa a.
Tandiske depi lontan zile Sendomeng te konsidere tankou l te fè pati lanpi fransè a, nan lane 1789, 10 depite kolonyal sendomeng yo te santi yo separe avek metwopòl kolonyal la. Franchman, anpil kolon te gen dezi pou yo pran endepandans yo de metwopòl la. Men, endepandans sa t ap sinyifi Lafrans ta pral sikonbe Sendomeng anba tarif dwan ak taks ki pi rèd pou tout pwodwi ki empòte nan koloni a. Depite kolonyal yo fè pati de pwopryetè tè ki pi pisan nan Sendomeng tou, sa ki te bay yo privilèj pou yo fè dappiyanp sou enterè popilè pou yon ekonomi pi janm.
A Colony in Crisis: The Saint-Domingue Grain Shortage of 1789 